اینترنت اشیا ، شهر هوشمند و هوشمندسازی کنتورهای آب
خیلی وقت است که از شهر هوشمند صحبت می شود ولی از ضروریات آن حرفی به میان نیامده است. شهر هوشمند نیازمند یک بستر مناسب است تا بتوانیم هر وسیله الکترونیکی را که بخواهیم در هر کجای کشور رصد کنیم و اطلاعات مفیدی را از آن بدست آوریم. از ویژ‌گی‌های یک بستر مناسب استفاده از فناوری‌های به روز و پیشرفته است تا بتواند ارتباط بهنگام و پایداری را با این لوازم برقرار کرده و همگام با پیشرفت تکنولوژی در ساخت این وسایل، بتواند این ارتباط را حفظ کند. اینترنت اشیا این قابلیت را برای ما فراهم می‌آورد. اینترنت اشیا شامل شبکه‌ای از سنسورهای مقرون بصرفه با قابلیت جمع آوری داده ها می باشد که امکان نظارت و تصمیم سازی را به منظور بهبود فرآیند ایجاد می کند. با نصب این سنسورها روی لباس، ماشین آلات و …، می توانید با استفاده از سیستم وایرلس با شبکه ها و دیگر قسمت های اینترنتی ارتباط برقرار کنید و در آن صورت، اثرات مهمی بر بهینه سازی فرآیند کسب وکار، تولید، استفاده از منابع طبیعی، تسهیلات، انتقال انرژی و بهداشت از راه دور داشته باشید. اینترنت اشیا باعث افزایش 300 درصدی در ارتباطات ماشین به ماشین وسایل و کاهش 80 تا 90 درصدی هزینه چیپ های الکترومکانیکی در 5 سال گذشته شده است. یک تریلیون عدد، برآوردی است که از تعداد اجسام با قابلیت اتصال به اینترنت اشیا در آینده می شود.
خوشبختانه بستر اینترنت اشیا در کشور در حال شکل‌گیری است و شرکت‌های مختلفی در تلاش برای ارائه محصول در این بستر هستند. این محصولات برای فراگیر شدن نیاز به یک پوشش اینترنت اشیا دارند. راه حل های مختلفی برای این کار وجود دارد. جدی‌ترین گزینه موجود در ایران NB-IoT است. اپراتورهای تلفن همراه در هر کشور می‌توانند پوشش NB-IoT را ایجاد کنند. این شبکه یکی از ماژول‌های ارتباطی اصلی اینترنت اشیا محسوب می‌شود و می‌تواند یک پوشش سراسری برای اتصال اشیاء به اینترنت فراهم کند. هم‌اکنون در بسیاری از نقاط جهان بوسیله پوششی که این شبکه مهیا می‌سازد وسیله های مخلتفی که ما در زندگی روزمره از آنها استفاده می‌کنیم یکی پس از دیگری به جهان اینترنت اشیاء وارد می‌شوند.
یکی از محوری‌ترین اشیائی که با شبکه اینترنت اشیاء می‌تواند تعامل داشته باشد، کنتورها هستند. در واقع کنتورها و سیستم اندازه‌گیری هوشمند پایه‌های یک شهر هوشمند را می‌سازند و بدون آنها صحبت از شهر هوشمند شوخی بیش نیست. از همین رو نیازمند هوشمندسازی سیستم های اندازه‌گیری و کنتورهای مشترکین هستیم تا بتوانیم از داده های بهنگامی که این سیستم بدون دخالت انسانی و در نتیجه بدون خطای انسانی فراهم می‌آورد در جهت پیشبرد مدیریت مصرف و کاهش آب بدون درآمد استفاده کنیم. مورد دیگری که در اینجا می‌توان به آن اشاره کرد، بحث تعامل این سیستم و کنتورها با خود مشترکین است. تعامل سازنده‌ای که متضمن ارتقاء فرهنگ مصرف و کاهش هدررفت آب می‌تواند باشد. بر مبنای این تعامل آگاهی مشترک از مصرف لحظه‌ای و روزانه خود و مقایسه آن با الگوی بهینه مصرف می‌تواند در مدیریت مصرف وی بسیار موثر باشد.
در این میان شرکت سپتک اولین شرکتی بوده که توانسته است یک کنتور مبتنی بر اینترنت اشیاء تولید و بصورت موفقیت‌آمیز تست نماید. این وسیله که اصطلاحا گجت نامگذاری شده است یک کنتور آلتراسونیک آب است که قادر است از طریق پوشش NB-IoT و LoRaWAN اطلاعات دقیق مصرف را بصورت تعاملی به شرکت‌های آب و فاضلاب استان‌ها ارسال نماید. اهمیت این محصول زمانی مشخص می‌شود که بدانیم سپتک تنها شرکتی است که موفق شده کنتورهای آلتراسونیک را در داخل کشور تولید کند. تکنولوژی آلتراسونیک یک تکنولوژی گران بوده و از این نظر کنتور تولیدی مزیت رقابتی بالایی نسبت به محصولات مشابه خارجی دارد. برای ایجاد ارزش افزوده برای مصرف کننده و بهبود فرهنگ مصرف، این کنتورها دارای یک اپلیکیشن نیز می باشند که می توانند اطلاعات مصرف لحظه ای و روزانه و دوره ای مشترک را به وی نمایش بدهند.
گجت سپتک مناسب‌ترین گزینه موجود برای هوشمندسازی کنتورهای آب و قرائت از راه دور آنها در شهر هوشمند محسوب می‌شود که توانسته است نظر مساعد مسئولان شرکت‌های آب و فاضلاب کشور را به خود جلب کند. انشاءالله با تمهیداتی که اندیشیده شده و مذاکراتی که بین مدیران شرکت و مسئولین آب و فاضلاب کشور صورت گرفته است، بزودی شاهد اجرا و پیاده‌سازی هوشمندسازی کنتورهای آب همگام با سایر نقاط جهان خواهیم بود.
البته پروژه‌های فراوانی بصورت پراکنده برای هوشمندسازی کنتورهای آب در طی سالیان گذشته انجام شده است. اما به دلیل یکپارچه نبودن سیستم و وجود کاستی‌ها و ضعف‌های فراوان در آن و هزینه تمام شده بالا و نیز نبود برنامه‌ای مدون به جایی نرسیده و در حد پروژه‌های کوچک پایلوت باقی مانده است.
سعی در هوشمندسازی و استفاده از کنتورهای سنتی با تکنولوژی قدیمی که حتی همین کنتورها هم بطور کامل داخل کشور تولید نمی‌شود و مکانیسم مکانیکی آنها از کشورهایی همچون چین و ترکیه وارد می‌شود و کنتورهایی که دارای دقت استاندارد باشند خیلی کم در بین آنها پیدا می‌شود، بنوعی دور ریختن منابع است. چرا که با این کار نمی‌توان یک سیستم یکپارچه ساخت و از مزایای آن بهره برد. کنتور مکانیکی بدلیل مکانیسم آن باعث ایجاد افت فشار می‌گردد و قطعات مکانیکی آن در تماس با آب خیلی زود فرسوده و مستهلک می‌شوند. این خود باعث کاهش قابل توجه دقت کنتورها و شمارش ناصحیح آنها می شود. از طرفی راه حل هایی که برای هوشمندسازی این کنتورهای قدیمی پیشنهاد می‌شود در دنیای امروز طرفداری ندارد. چرا که راه‌های ارتباطی بسیار پیشرفته‌تر و مناسب‌تری بوجود آمده‌اند که باعث کاهش قابل توجه هزینه‌ها و دسترسی آسان‌تر به اطلاعات کنتورها شده‌اند.
برای مثال کشورهای اروپایی علاوه بر NB-IoT از شبکه‌های دیگری مانند LoRaWAN نیز بهره می‌برند. در چین به علت پیشرو بودن شرکت هوآوی در NB-IoT، این شبکه بیشتر مورد اقبال قرار گرفته است. البته شبکه LoRaWAN نیز در بخش های مختلف چین عملیاتی شده است. روسیه نیز سرمایه گذاری زیادی را در هر دو روش انجام داده است و ایالات متحده نیز از هر دو شبکه برای مقاصد مختلف بهره می برد. همانطور که می بینید در سراسر دنیا هوشمندسازی سیستم های اندازه گیری و کنتورها با استفاده از این شبکه ها در حال انجام است. اگر ما بجای استفاده از ظرفیت این شبکه‌های ارتباطی جدید، از همان راهکارهای قدیمی استفاده کنیم مرتکب یک عقبگرد تاریخی شده‌ایم.
